Belastingcontrole via camera’s boven de weg: wat mag wel en niet?
Anno 2021 hangen er talloze camera’s boven de Nederlandse (snel)wegen. Daarbij gaat het niet alleen om snelheidscamera’s, maar ook om camera’s om de actuele verkeerssituatie te monitoren, om criminelen op te sporen en om te controleren of je netjes belasting betaald hebt. Maar de Belastingdienst mag op deze manier niet álles controleren. Lees hier hoe dat zit.
Veel camera’s langs de Nederlandse wegen maken gebruik van ‘automatic numberplate recognition’ (ANPR). Deze camera’s maken een foto van ieder passerend voertuig, waarna automatisch het kenteken wordt herkend. Vervolgens wordt het kenteken direct gecheckt met de gegevens van een andere database, bijvoorbeeld van de politie. Als bij het scannen van een kenteken meteen de alarmbellen rinkelen, ook wel een hit genoemd, kan direct actie worden ondernomen. Zo kan bijvoorbeeld de politie worden ingeschakeld om een voortvluchtige aan te houden.
Big Brother is watching you
Ook de Belastingdienst maakt gebruik van ANPR-camera’s. Lange tijd gebeurde dat voor de controle van rittenregistraties, waaruit moet blijken dat met een zakenauto niet meer dan 500 privékilometers per jaar wordt gereden als de berijder geen bijtelling betaalt. Een ANPR-camera scant niet alleen het kenteken, maar koppelt deze informatie ook aan een datum, tijdstip en locatie. Hiermee verkreeg de Belastingdienst jarenlang een gedetailleerd inzicht in het verplaatsingsgedrag van miljoenen automobilisten. In 2017 bepaalde de Hoge Raad echter dat de Belastingdienst hiervoor niet bevoegd is, waarna alle verzamelde informatie moest worden vernietigd.
Als gevolg van een wetswijziging mag de Belastingdienst sinds 2019 wél gebruikmaken van ANPR-camera’s voor de controle van motorrijtuigenbelasting (MRB). Voor als iemand stiekem op de openbare weg rijdt met een geschorste auto, of als een autohandelaar (onterecht) met of zonder handelaarskenteken (groene platen) in een voorraadauto rijdt. Zodra bij een passerend voertuig een belletje gaat rinkelen, kan de Belastingdienst automatisch een rekening en/of naheffing sturen naar de eigenaar van die auto.
Privacy schending?
Aanleiding van dit artikel is een recente rechtszaak die door een autohandelaar werd aangespannen. Die reed met een voorraadauto zonder handelaarskentekenplaten langs een ANPR-camera. Voor een auto uit de bedrijfsvoorraad van een autobedrijf hoeft geen MRB betaald te worden. Mocht je met die auto toch op de openbare weg willen rijden, bijvoorbeeld voor een proefrit, dan moeten de handelaarskentekenplaten gemonteerd worden. Dat was niet gebeurd, waarna een MRB-naheffing van vier kwartalen werd opgelegd.
De autohandelaar was het hier niet mee eens. Hij was ervan overtuigd dat de Belastingdienst deze foto om privacy-redenen niet mocht gebruiken. Maar dat mag de Belastingdienst dus wel als gaat om een MRB-controle. Bovendien was de bestuurder op de betreffende ANPR-foto niet herkenbaar in beeld. De rechter stelde de Belastingdienst dus in het gelijk.
De politie en de Belastingdienst mogen overigens alleen de kentekengegevens bewaren van auto’s die een hit opleverden. Alle andere gescande kentekens moeten volgens de privacywet direct worden verwijderd.
